تعریف:
امروزه با گسترش ابزار ارتباطات جمعی تعاریف متنوعی برای حق حریم خصوصی وجود دارد اما در یک جمع بندی کلی این حق را می توان به صورت زیر تعریف کرد:
حق حریم خصوصی به معنای برخورداری از حق حفظ حریم مشخص در اطراف خود است که این حریم می تواند شامل چیزهایی باشد که بخشی از ما هستد از جمله: بدن ما، خانه، اموال، افکار، احساسات، رازها و هویت، حق حریم خصوصی این توانایی را به ما می دهد که انتخاب کنیم کدام بخش از این حریم در دسترس دیگران قرار گیرد و میزان، نحوه و زمان بندی آن بخش ها را که تمایل داریم در دسترس دیگران قرار دهیم، کنترل کنیم.
در قوانین:
ماده 12 اعلامیه جهانی حقوق بشر به تعریف کلی از این حق پرداخته است:
" احدی درزندگی خصوصی، امور خانوادگی، اقامتگاه یا مکاتبات خود نباید مورد مداخله های خود سرانه واقع شود و شرافت و اسم و رسمش نباید مورد حمله قرار گیرد، هرکس حق دارد که در مقابل این گونه مداخلات وحملات، مورد حمایت قانون قرار گیرد."
همچنین در اصول 22 و 25 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران این حق به تفضیل به رسمیت شناخته شده است:
" حیثیت، جان، ما ، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز کند."
"بازرسی و نرساندن نامه ها، ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی، افشای مخابرات تلگرافی و تلکس، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آنها، استراغ سمع و هرگونه تجسس ممنوع است مگر به حکم قانون."
چه کسی مسوول است!
در ابتدا دولتها به عنوان نهادهایی که بیشترین تمایل را به نقض حق حریم خصوصی شهروندان خود دارند موظف به رعایت این حق شده اند و در ادامه مسوولیت حفاظت این حق از دست درازی دیگر افراد و نهادها بر عهده ی دولتها گذاشته شده است.
اعمال محدودیت مشروع!
اگر چه حق حریم خصوصی یک حق غیر مشروط و مستقل نیست اما اعمال محدودیت بر آن باید به صورت بسیار دقیق و حساب شده و محدود صورت گیرد، به صورتی که هرگونه مداخله در حریم خصوصی باید بر اساس قوانین بین المللی حقوق بشر و به صورت قانونی و غیر خودسرانه صورت پذیرد که در این حالت مداخله و اعمال محدودیت بر این حق مشروع تلقی می شود.
اما برای اینکه این محدودیت ها مشروع ارزیابی شود چهار شرط اساسی لازم است:
- اعمال محدودیت نباید خودسرانه و باید از پشتوانه ی قانونی برخوردار باشد. ( بدین معنی که قانون در جهت اهداف و روح اعلامیه ی جهانی حقوق بشر وضع شده باشد.)
- به منظور هدف ضروری در یک جامعه ی دموکراتیک باشد.
- در راستای امنیت ملی و امینت عمومی و به منظور حفاظت از سلامت عمومی یا اخلاق یا حفاظت از حقوق و آزادی های دیگران وضع شده باشد.
- باید متناسب با تهدید موجود باشد.
در واقع حق بر حریم خصوصی یک اصل ضروری برای مشارکت معنادار دموکراتیک در یک جامعه و تضمین کننده عزت و استقلال انسانی است.
رسانه ها و حریم خصوصی:
اغلب افرادی که در تیررس رسانه ها قرار دارد ادعا می کنند هنگامی که توسط رسانه ها و در مورد زندگی خصوصی آنها اطلاعاتی منتشر می شود حریم خصوصی آنها نقش می شود، هر چند از نقطه نظر رسانه ها این حق افکار عمومی است که در مورد افرادی که از سوی عموم مردم شناخته شده هستند (شامل سیاستمداران،هنرمندان، بازیکنان فوتبال و...) آگاهی داشته باشند. این تفاوت نگاه در بسیاری از رویکردهای قانونی به عنوان آزادی بیان شناخته می شود.