ماده هفدهم: دسترسی به اطلاعات و رسانههای جمعی
اعلامیه چه میگوید؟
کشورهای عضو به عملکرد مهم رسانههای گروهی واقف بوده و تضمین خواهند کرد که کودک به اطلاعات و مطالب از منابع گوناگون ملی و بینالمللی دسترسی داشته باشد؛ بهویژه اطلاعات و مطالبی که هدف آنها ترویج رفاه اجتماعی، معنوی و اخلاقی، و بهداشت جسمی و روانی کودک است. به این منظور، کشورهای عضو اقدامات زیر را به عمل خواهند آورد:
الف) تشویق رسانههای گروهی به انتشار و پخش اطلاعات و مطالبی که برای کودک از نظر اجتماعی و فرهنگی سودمند و مطابق با روح ماده ۲۹ باشد
ب) تشویق همکاریهای بینالمللی در زمینه تولید، مبادله و انتشار این گونه اطلاعات و مطالب از منابع گوناگون فرهنگی، ملی و بینالمللی
پ) تشویق تولید و انتشار کتابهای کودکان
ت) تشویق رسانههای گروهی به بذل توجه خاص به نیازهای کودکان گروههای اقلیت یا بومی از نظر زبان
ث) تشویق تهیه رهنمودهای مناسب برای حمایت از کودک در برابر اطلاعات و مطالبی که به رفاه او آسیب میرساند، با در نظر داشتن مفاد بیان شده در مواد ۱۳ و ۱۸.
به زبان ساده یعنی چه؟
ماده ۱۷ معاهده حقوق کودک بیان میکند که کودکان و نوجوانان باید امکان دسترسی به اطلاعات، بهویژه از طریق رسانهها را داشته باشند. آنها باید بتوانند در مورد مکانهای مختلف، چه داخل کشورشان و چه خارج از آن، اطلاعات و آگاهی کسب کنند. این ماده شامل تمام اشکال رسانه میشود. از جمله:
- رسانههای نوشتاری (مانند روزنامهها و مجلات)
- رسانههای الکترونیکی (مانند وبسایتها)
- و رسانههای دیداری و شنیداری (مانند برنامههای رادیو و تلویزیون)
اطلاعات و آموزش
کسب اطلاعات از رسانهها باید بخشی از آموزش کودک یا نوجوان باشد. به همین دلیل باید به آنها کمک کند تا در مورد موارد زیر اطلاعاتی کسب کنند:
- احترام به حقوق بشر و آزادیها
- احترام به والدین، هویت فرهنگی و زبان
- احترام به ارزشهای مکانی که در آنجا زندگی میکنند یا از آنجا میآیند، و همچنین ارزشهای سایر کشورهای دنیا
- احترام به محیطزیست
- آمادهسازی آنها برای یک زندگی مسئولانه؛ به گونهای که با دیگران بر اساس مدارا رفتار کنند.
رسانهها باید اطلاعاتی در مورد بهداشت و سلامت نوجوانان در اختیار آنها قرار دهند. رسانه با تمرکز بر اقدامات مثبتی که نوجوانان انجام میدهند، باید دیدگاه مثبت نسبت به آنها را در جامعه ترویج کنند و به گونهای که شأن و کرامت افراد حفظ شود، باید به کسانی که به هر دلیل ممکن است به حاشیه رانده شوند (مانند: زنان، و افراد دارای معلولیت) اهمیت بیشتری دهند.
همه باید به رسانه دسترسی داشته باشند
ماده ۱۷ معاهده حقوق کودک، تمام نوجوانان را شامل میشود و به همین منظور باید تلاشهای ویژهای در راستای اطمینان از دسترسی همگان به رسانه انجام شود. مواردی که شامل این افراد میشود:
- نوجوانانی که آزادیهای آنها با محدودیت همراه شده است؛ از جمله آنهایی که در کانونهای اصلاح و تربیت به سر میبرند
- نوجوانانی که دسترسیشان به رسانه با دشواری همراه است؛ مانند افرادی که دارای معلولیت هستند، یا زبان فارسی زبانمادری آنها نیست.
برای کمک به نوجوانانی که به دلیل عدم تسلط به زبان رسمی، ممکن است دسترسیشان به رسانه با دشواری همراه باشد، در صورت امکان باید شرایط ترجمه مطالب وجود داشته باشد. همچنین رسانهها باید در قالبهایی که برای افراد دارای معلولیت نیز دسترسپذیر باشد، فراهم باشند.
محافظت در برابر رسانههای مضر
ماده ۱۷ معاهده حقوق کودک همچنین تاکید میکند که کودکان و نوجوانان باید در برابر محتوای رسانههایی که ممکن است بر آنها تاثیر مخرب داشته باشد، محافظت شوند. از جمله:
- تصاویر و صحنههای مستهجن (پورنوگرافی)
- تصاویر خشونتآمیز
- استفاده از مواد مخدر
مواد مرتبط
ماده ۱۷ با بسیاری از مواد معاهده حقوق کودک ارتباط تنگاتنگی دارد. از جمله:
- ماده ۲ (عدم تبعیض)
- ماده ۳ (منافع عالیه کودک)
- ماده ۵ (راهنمایی والدین)
- ماده ۶ (حیات، رشد و نمو)
- ماده ۹ (جداسازی از والدین)
- ماده ۱۲ (احترام به نظرات کودک)
- ماده ۱۳ (آزادی بیان)
- ماده ۱۶ (حق حریم شخصی)
- ماده ۱۸ (مسئولیتهای والدین، کمک دولت)
- ماده ۱۹ (محافظت در برابر هر نوع خشونت)
- ماده ۲۴ (سلامت و خدمات بهداشتی)
- ماده ۲۹ (اهداف آموزش)
- ماده ۳۰ (کودکان اقلیتها و گروههای قومی)
- ماده ۳۱ (اوقات فراغت، بازی و فرهنگ)
- ماده ۳۴ (استثمار جنسی)
- ماده ۳۶ (دیگر اَشکال استثمار)
- ماده ۴۰ (عدالت برای نوجوانان)
- ماده ۴۲ (آشنایی از حقوق)
✳️ عکس: کمیسیونر کودکان و نوجوانان اسکاتلند
کانال تلگرامی کانون مدافعان حقوق بشر @DhrcIran