کانون مدافعان حقوق بشر در ادامه گزارش‌های ماهانه خود به بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران در بهمن ماه 1397 پرداخت.
کانون مدافعان حقوق بشر که ریاست آن بر عهده شیرین عبادی است در گزارش خود با اشاره به مشکلات ساختاری جمهوری اسلامی اعلام کرد که برگزاری رفراندومی خارج از قانون اساسی و با موضوع کلیت نظام چاره کار ایران است.
این سازمان مردم‌نهاد در گزارش خود افزوده است: «بدون اصلاح قانون اساسی نمی‌توان شاهد حکومتی دموکرات در ایران بود. اشتباهی که هنگام تصویب عجولانه و کورکورانه برای تصویب قانون اساسی رخ داد پیامدهای سهمگینی داشت که نتایج آن امروزه مشخص شده است. رفراندومی که در قانون اساسی پیش‌بینی شده فقط ناظر به امور جزئی است.»
کانون مدافعان حقوق بشر همچنین در گزارش خود نوشته است: «بسیاری از مسئولین حکومتی بسیاری از نارسایی‌ها را منتسب به آمریکا و دشمنان خارجی می‌کنند اما اختلاس‌های کلان و برنامه‌‌ریزی‌های غلط اقتصادی و سیاسی و بی‌توجهی به محیط زیست، امری کاملاً داخلی است که ارتباطی با مداخلات خارجی ندارد.»
در گزارش کانون مدافعان حقوق بشر که به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می شود، همچنین در سه بخش "حقوق مدنی و سیاسی و فرهنگی"، "حقوق اقتصادی و اجتماعی" و "میراث فرهنگی و محیط زیست" به بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران پرداخته شده است.
به گزارش سایت کانون مدافعان حقوق بشر، متن گزارش ماه بهمن 1397 کانون مدافعان حقوق بشر که در اول اسفند ماه 1397 منتشر شده، به شرح زیر است:
گزارشی مختصر از وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه بهمن 1397
مقدمه
بهمن ماه یادآور پیروزی انقلابی است که هدفش برقراری عدل و گسترش آزادی بود. شعار انقلابیون، استقلال و آزادی بود و آنان وعده می‌دادند که در جمهوری اسلامی به این دو اصل خواهیم رسید. متأسفانه با گذشت 40 سال روز به روز از آرمان‌های گفته شده فاصله می‌گیریم. جمهوری اسلامی عملاً تبدیل به استبداد دینی شده است زیرا طبق اصل 72 قانون اساسی، کلیه قوانین و مصوبات می‌بایستی در انطباق با شریعت اسلام باشند و مصوبات مجلس شورای اسلامی زمانی معتبر و قابل اجرا است که طبق اصل 96 قانون اساسی از جهت انطباق با شریعت اسلام به تأیید فقهای شورای نگهبان رسیده باشد و فقهای شورای نگهبان نیز مستقیماً از طرف رهبر تعیین می‌شوند. بنابراین اراده شخص واحد می‌تواند به‌عنوان شریعت اسلام تلقی و مصوبات مجلس شورای اسلامی را از اعتبار بیندازد.
آنچه گفته شد بخش کوچکی از مشکلات ساختاری جمهوری اسلامی است و بدیهی است تا قانون اساسی اصلاح نشود نمی‌توان شاهد هیچ نوع پیشرفت و توسعه‌ای بود. از همین رو است که می‌بینیم میزان رفاه هر سال در سطح نازل‌تری قرار دارد، آزادی بیان محدودتر از قبل شده و کیفیت آموزشی به‌شدت افت کرده است. کارخانجات زیادی تعطیل و درصد بیکاری به‌نحو چشمگیری رو به افزایش است. قوه قضاییه که ریاست آن را نیز رهبر تعیین می‌کند هر روز ضعیف‌تر و غیرقابل اعتماد شده است.
با عنایت به مراتب فوق، بدون اصلاح قانون اساسی نمی‌توان شاهد حکومتی دموکرات در ایران بود. اشتباهی که هنگام تصویب عجولانه و کورکورانه برای تصویب قانون اساسی رخ داد پیامدهای سهمگینی داشت که نتایج آن امروزه مشخص شده است. رفراندومی که در قانون اساسی پیش‌بینی شده فقط ناظر به امور جزئی است و مشکلات بنیادینی که از آنها نام برده شد غیرقابل تغییر و الی الابد جاودانی شمرده شده است، بنابراین چاره‌ای جز برگزاری رفراندومی خارج از قانون اساسی و با موضوع کلیت نظام نیست و این داروی تلخی است که نهایتاً حکومت مجبور به خوردن آن است.
در ادامه گزارش ماه بهمن 1397 همچنین خلاصه‌ای از وضعیت نقض حقوق بشر در ایران در بهمن ماه 1397 در پی می‌آید. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی است که در سایت‌ها و رسانه‌های مختلف درج شده و صحت آن به احراز رسیده است و در سه بخش و به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می‌شود.
وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه بهمن 1397
بخش اول – حقوق مدنی، سیاسی و فرهنگی
الف- وضعیت فعالان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی
1) در این ماه بیش از 38 نفر بازداشت شدند که بازداشت‌شدگان عبارتند از: رضا خندان مهابادی، بکتاش آبتین و کیوان باژن- سه عضو کانون نویسندگان ایران-، علیرضا کفایی، حسین رضایی و مختار اسدی- سه فعال صنفی معلمان-، پروین محمدی، محمد خنیفر، اقبال شعبانی و جعفر عظیم زاده- چهار فعال کارگری-، محمدحسین خلیل اردکانی- عضو شورای شهر کرج-، یوسف فرهادی بابادی، پوریا سپهوند و سیروان قربانی - سه فعال محیط زیست-، افسانه امامی (ناصری)، رویا حسین زاده و فرزاد روحانی- سه شهروند بهایی- و مجتبی داداشی- دانشجو-.
از سوی دیگر برخی خبرها از بازداشت آرمان وفایی و شاهو فرجی- دو فعال محیط زیست، سینا مولودیان، اسماعیل مغربی‌نژاد، حسین کدیور، خلیل پوردهقان، عبدالرضا علی‌حق‌نژاد، محمد وفادار، محمد اسلام‌دوست، کمال نعمانیان و سینا مولودیان- 9 نوکیش مسیحی-، سعید صادقی فر، شاپور نصرت پور، مرتضی ثنایی- سه شهروند اهل اردبیل-، یوسف شاهوزهی- شهروند اهل نیکشهر-، کیومرث واعظی، جبار حاجی مرادی و هادی باقری- سه شهروند اهل سنقر-، عمر عزیزی و عیسی آذری- دو فعال مذهبی اهل سنت- حکایت دارد.
بازداشت تعدادی از شهروندان ساکن در خوزستان در پی حمله مسلحانه به مأموران پلیس و بازداشت تعدادی از شهروندان ساکن در شهرهای بوکان، سنندج، پیرانشهر، کامیاران، اشنویه و پاوە به دلایل مختلف از جمله ارتباط و همکاری با احزاب کرد مخالف نظام و بازداشت تعدادی از شهروندان ساکن در استان سیستان و بلوچستان در پی حمله به اتوبوس حامل نیروهای سپاه نیز از دیگر موارد بازداشت شهروندان در ماه بهمن 1397 است.
لازم به تذکر است که چند نفر از افراد بازداشت شده پس از مدتی با تودیع وثیقه به‌صورت موقت تا روز محاکمه از زندان آزاد شدند.
همچنین برخی سایت‌های خبری از بازداشت آتسا احمدآئی رفسنجانی- شهروند بهایی-، آوات کرمی- فعال محیط زیست- و اسماعیل ابراهیمی وینیچه- شهروند اهل مبارکه- در اواخر دی ماه خبر دادند.
2) مصطفی ترک همدانی- وکیل دادگستری- برای گذراندن 6 ماه حبس، محمدامین شیلان آباد- شهروند اهل اشنویه- برای گذراندن حکم 4 سال حبس، مهران بندی امیرآبادی و مهران اسلامی امیرآبادی- دو شهروند بهایی- برای گذراندن حکم یک سال حبس، شاهین برزگر- شهروند اهل تبریز- برای گذراندن حکم ۳ ماه حبس و محمدرضا (کسری) طیفوری- شهروند اهل اصفهان- برای گذراندن حکم یک سال حبس بازداشت و به زندان منتقل شدند.
همچنین مهدی مردانی، ابوالفضل صحرایی، مهرداد رضایی و مجتبی شکری- چهار درویش گنابادی- با پایان دوره محکومیت زندان برای اجرای حکم تبعید به شهرهای محل تبعیدشان منتقل شدند.
امین پیشداد- شهروند اهل مشهد- نیز در نیمه دوم دی ماه برای گذراندن 8 ماه حبس بازداشت و به زندان منتقل شده است.
3) فرهاد میثمی و رضا خندان- دو فعال مدنی- هر کدام به ۶ سال حبس تعزیری و ۲ سال محرومیت از خروج از کشور و عضویت در احزاب و گروه‌های سیاسی و اجتماعی، فعالیت رسانه‌ای و مجازی، محمد نجفی- وکیل دادگستری- که در حال سپری کردن دوران محکومیت زندانش است بار دیگر به دو سال حبس تعزیری و پرداخت ۴۰ میلیون ریال جزای نقدی، یاشار سلطانی- فعال رسانه‌ای- به ۵ سال حبس تعزیری و دو سال ممنوعیت از عضویت در احزاب، گروه‌ها، دستجات سیاسی، فعالیت در فضای مجازی و رسانه‌ها و مطبوعات و خروج از کشور، مهدی معتمدی مهر- عضو نهضت آزادی ایران- به یک سال حبس تعزیری، محمدعلی زحمتکش- فعال صنفی معلمان- به دو سال حبس تعزیری و یک سال تبعید به شهرستان ارسنجان، مسعود شمس نژاد- وکیل دادگستری- به ۶ سال حبس تعزیری، محبوب حبیبی، پژمان شهریاری و کوروش روحانی- سه شهروند بهایی- هر کدام به یک سال حبس تعزیری، سحر کاظمی- شهروند اهل سنندج- به ۵ سال حبس تعزیری، زانیار دباغیان- فعال کارگری- به یک سال حبس تعزیری، سید بهمن تفضلی نسب، علی معادی کیش، بهنام قائدی و همایون جعفری پور- 4 شهروند اهل دهدشت- هر کدام به پرداخت ۱۹ میلیون ریال به نفع صندوق دولت بدل از سه ماه حبس تعزیری و شلاق که تعلیق شده است، یاسین افراز- شهروند اهل دهدشت- به پرداخت ۱۰ میلیون ریال جزای نقدی به نفع صندوق دولت که تعلیق شده است، داود افروز- شهروند اهل دهدشت- به پرداخت ۱۰ میلیون ریال جزای نقدی به نفع صندوق دولت و کامبیز وهابی‌پور- شهروند اهل دهدشت- به پرداخت ۱۹ میلیون ریال به نفع صندوق دولت بدل از سه ماه حبس تعزیری و شلاق، منصور فرجزاده- شهروند اهل قوچان- به پنج ماه حبس، سلیمان محمدنژاد- شهروند اهل پیرانشهر- به 12 ماه حبس، باپیر برزە- شهروند اهل پیرانشهر- به 8 ماه حبس، احمد قلاتەرش- شهروند اهل پیرانشهر- به 5 ماه حبس محکوم شدند. همچنین خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران از صدور حکم‌های یک سال حبس برای 5 شهروند و شش ماه حبس برای 8 شهروند دیگر که در تجمعات اعتراضی مرداد گذشته در تهران حضور داشتند خبر داد. لیلا میرغفاری- شهروند اهل تهران- نیز در یک پرونده از دو پرونده قضایی به ۵۰ هزار تومان جزای نقدی و سید محمود میر لوحی- عضو شورای شهر تهران- به شش ماه حبس و شلاق محکوم شدند.
از سوی دیگر دادگاه‌های تجدید نظر حکم‌های 6 ماه حبس تعزیری برای مهدی مقدری- عضو شورای شهر اصفهان-، 27 ماه حبس برای محمد عبدالمحمدزاده- شهروند اهل آذربایجان-، 6 ماه حبس برای فرهاد سرافراز، شهرام منصور، وحید دانا، سعید عابدی و ادیب حق پژوه- 5 شهروند اهل استان فارس-، 4 ماه حبس تعزیری برای سهیل حقدوست- شهروند بهایی-، 2 سال حبس برای مرتضی نظری سدهی، زهرا زارع سراجی، حمید کبیرمهر و علی بازآزرده- 4 شهروند اهل بهارستان- و 2 سال حبس برای مجیدرضا سوزنچی کاشانی- نوکیش مسیحی- را تأیید کرد.
4) حسب اعلام وکیل مدافع برخی از فعالان محیط زیست که اینک در بازداشت به‌سر می‌برند، ضابطان پرونده در طول جلسات دادگاه در این ماه به آنان اجازه ارتباط کلامی با موکلانشان را ندادند.
5) محمدحسین گرگیج- فعال مذهبی اهل سنت- به دادگاه ویژه روحانیت و محمد ناصر درویش- پدر حمزه درویش- به نهادهای امنیتی احضار و بازجویی شدند.
6) حکم ممنوع‌الخروجی مریم ممبینی- همسر کاووس سیدامامی از متهمان پرونده موسوم به فعالان محیط زیستی که در زندان درگذشت- تمدید شد.
7) حسب اعلام رسانه‌های وابسته به حکومت ایران، یک خبرنگار در قزوین پس از تفهیم اتهام و تودیع قرار کفالت به‌صورت موقت تا زمان پایان روند دادرسی آزاد شد.
ب- وضعیت حقوق فرهنگی
1) هیأت منصفه دادگاه مطبوعات، مدیر مسئول و سردبیر سایت پارس نیوز و مدیر عامل خبرگزاری ایلنا را مجرم شناخت.
2) احسان کرمی- خواننده و بازیگر تئاتر- از ممنوع التصویر شدنش در صدا و سیما خبر داد.
3) ادامه فعالیت گروه و مؤسسه برگزار کننده کنسرت حمید عسگری توسط مقامهای مسئول به حالت تعلیق درآمد.
4) برخی سایت‌های خبری از صدور حکم ممنوع الخروجی و ممنوع الفعالیتی برای همایون آل جعفر- خواننده- به‌دلیل حضور در یک برنامه تلویزیونی در کشور آذربایجان خبر دادند.
5) مقامهای مسئول از ادامه تحصیل سپهر شهیدی قمصری- شهروند بهایی- جلوگیری کردند. همچنین فاطمه محمدی- نوکیش مسیحی- امکان ثبت نام در دانشگاه را نیافت.
6) مقامهای مسئول از برگزاری مراسم ختم برای فروغ تاجبخش- مادر یکی از اعدام‌شدگان در دهه شصت- ممانعت به‌عمل آوردند. همچنین مقامهای مسئول اجازه ندادند تا جنازه پوران شریعت رضوی- نویسنده و همسر علی شریعتی- برای تشییع به داخل محوطه حسینیه ارشاد وارد شود.
پ- سایر موارد نقض حقوق بشر
1) در این ماه حداقل 3 نفر اعدام شدند. اسامی اعدام شدگان که نام کامل برخی از آنان مشخص نشده است ولی مقام های قضایی یا رسانه‌های وابسته به دولت ایران یا سایت‌های خبری اعدام آنها را تأیید کرده‌اند، به شرح زیر است:
یک نفر در طبس، یک نفر در زندان رجایی‌شهر و یک نفر در نور اعدام شدند. رسانه‌های خبری در ایران اتهام این افراد را قتل عمد عنوان کردند.
از سوی دیگر برخی سایت‌های خبری غیررسمی از اجرای احکام اعدام در زندان‌های مراغه، قوچان، تبریز، نوشهر، زنجان، اهواز، زاهدان و ایرانشهر خبر داده‌اند؛ خبری که از سوی مقامهای قضایی یا رسانه‌های وابسته به حکومت ایران تأیید یا رد نشده است.
2) رسانه‌های خبری در ایران از صدور حکم‌های اعدام برای یک نفر در بیرجند، یک نفر در استان البرز، یک نفر در استان گیلان و یک نفر در استان تهران به اتهام قتل عمد و دو نفر در کرمان به اتهام سرقت مسلحانه خبر دادند.
همچنین حکم‌های اعدام برای دو نفر در استان تهران، یک نفر در شیروان و یک نفر در استان کردستان به اتهام قتل عمد در دیوان عالی کشور تایید شده است.
3) مقام قضایی از اجرای حکم شلاق پنج کارمند در استان خراسان شمالی به اتهام سهل انگاری در حفظ اموال عمومی و مسائل مالی اجرا شد.
4) رسانه‌های خبری در ایران از صدور حکم‌های شلاق برای یک نفر در استان تهران به اتهام شرکت در نزاع دسته‌جمعی، یک نفر در لالی به اتهام سرقت، 4 نفر در تهران به اتهام مشارکت در اخلال در نظام اقتصادی و مشارکت در کلاهبرداری خبر دادند.
همچنین حکم شلاق یک نفر در استان تهران به اتهام قتل عمد در دیوان عالی کشور تایید شد.
5) وضعیت برخی زندانیان همچنان ناگوار گزارش می‌شود، به‌گونه‌ای که تعدادی از آنان مانند سعید شیرزاد، آرش صادقی، نرگس محمدی، نازنین زاغری، مجید اسدی، علیرضا لک و احمدرضا جلالی بیمار هستند که نسبت به درمان و معالجه آنها اقدامی جدی صورت نگرفته است.
6) برخی زندانیان از جمله حمزه درویش، توحید قریشی، ابوبکر رستمی، عباس لسانی و محمود ناجی در اعتراض به آنچه که وضعیت نامطلوب زندانیان و نقض حقوق قانونی‌اشان می‌دانند، اعتصاب غذا کردند.
7) توحید قریشی که اینک در زندان به‌سر می‌برد در اعتراض به عدم رعایت تشریفات قانونی در روند دادرسی از حضور در دادگاه خودداری کرد.
8) امیر امیرقلی از بند 209 زندان اوین به بازداشتگاه اداره اطلاعات اهواز منتقل شد. لازم به توضیح است که این انتقال بدون ذکر علت مشخص و خلاف آیین‌نامه داخلی زندان‌ها صورت گرفته است.
9) پلیس از بازداشت۴۰ شهروند در مشهد به‌دلیل آنچه که اقدام به ماساژ و تبلیغ آن در فضای مجازی عنوان کرد، خبر داد.
10) مقام قضایی از بازداشت 72 شهروند در ساری در پی شرکت در یک مهمانی خبر داد.
بخش دوم – حقوق اقتصادی و اجتماعی
وضعیت اقتصادی و اجتماعی در ایران همچنان نامناسب گزارش می شود؛ به‌عنوان مثال، خبرها از نامناسب بودن وضعیت شغلی و حقوقی کارگران کارخانه «متالوژی پودر ایران»، فولاد زاگرس، کارخانه قفلکار قزوین، کارخانه «سامان کاشی بروجرد»، شهرداری مریوان، شهرداری لوشان، کارخانه «کارتن ایران» و قطار شهری اهواز، کارگران بیکار شده کارخانه «فارسیت درود»، کارکنان سهام عدالت، معلمان شهرهای سنندج و ارومیه و پرستاران بیمارستان آزادی تهران حکایت دارند
1) پرداخت‌های حقوق و مزایای کارگران کارگران شهرداری آبادان برای مدت دو تا سه ماه، کارگران شهرداری سروآباد برای مدت 7 ماه، کارگران کارخانه «بلبرینگسازی تبریز» برای مدت 7 ماه، کارگران روغن نباتی جهان برای مدت 5 ماه، کارگران شهرداری «آبژدان اندیکا» برای مدت 8 ماه، کارگران شهرداری توحید برای مدت 5 ماه، کارگران مجتمع متالوژی پودر ایران برای مدت ۵ ماه، کارگران شهرداری زرآباد برای مدت 7 ماه، حدود ۴۰ کارگر شهرداری دلند برای مدت 4 ماه، کارگران کشتارگاه پر سفید آمل برای مدت 3 ماه، کارگران شهرداری کورائیم برای مدت چهار ماه، پرستاران بیمارستان نمازی شیراز برای مدت ۷ ماه تا زمان تهیه این گزارش به‌تعویق افتاده است.
2) 9 کارگر شرکت مخابرات مشهد و دو کارگر کارخانه لاستیک پارس ساوه از محل‌های کار خود تعدیل شدند.
بخش سوم- میراث فرهنگی و محیط زیست
یک نفر بر اثر انفجار یک شئ مشکوک به مین در دارخوین کشته شد. همچنین دو نفر بر اثر انفجار دو قبضه مین در شوش و دهلران مجرح شدند.
خاتمه
مسئولین حکومتی اغلب اعلام می‌دارند که از وجود مشکلات مطلع هستند اما شهروندان را با داشتن امنیت دلخوش کرده و آنان را دعوت به سکوت می‌کنند. حال آنکه متأسفانه وجود درگیری‌ها در مناطق مرزی و همچنین سرقت‌های مسلحانه‌ای که اتفاق می‌افتد، خلاف این گفتار را به اثبات رسانده است. در مجموع امنیت داخلی به نسبت قبل از انقلاب صدمه خورده است. بسیاری از مسئولین حکومتی بسیاری از نارسایی‌ها را منتسب به آمریکا و دشمنان خارجی می‌کنند اما اختلاس‌های کلان و برنامه‌‌ریزی‌های غلط اقتصادی و سیاسی و بی‌توجهی به محیط زیست، امری کاملاً داخلی است که ارتباطی با مداخلات خارجی ندارد.
شیرین عبادی
رییس کانون مدافعان حقوق بشر
اول اسفند ماه 1397
توضیح: علاقه مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشر در خصوص این گزارش به سایت‌ها و خبرگزاری‌های زیر مراجعه کنند: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، خبرگزاری رسمی ایران (ایرنا)، خبرگزاری کار ایران (ایلنا)، خبرگزاری فارس، خبرگزاری مهر، خبرگزاری میزان و باشگاه خبرنگاران جوان و سایت‌های کانون مدافعان حقوق بشر، مرکز حامیان حقوق بشر، الف، بازتاب، هرانا، کلمه، محبت نیوز، سنی آنلاین، کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران، ملی- مذهبی، رادیو زمانه، رادیو فردا و بی بی سی.